Porez na imovinu za koju je nastupila zastarelost

Postojanje prava nadležnog poreskog organa da utvrdi porez na imovinu za koju je nastupila zastarelost

Nadležni poreski organ može utvrditi porez na imovinu za koji nije nastupila zastarelost, a poreski obveznik ima pravo da ostvari uvid u podatke o utvrđivanju i naplati poreza koji se o njemu vode kod nadležnog poreskog organa i zahteva izmenu nepotpunih ili netačnih podataka

(Mišljenje Ministarstva finansija, br. 011-00-00103/2022-04 od 8.8.2022. godine)

„Sa stanovišta Zakona o porezima na imovinu:

Prema odredbi člana 2. stav 1. Zakona o porezima na imovinu („Sl. glasnik RS“, br. 26/2001, „Sl. list SRJ“, br. 42/2002 – odluka SUS i „Sl. glasnik RS“, br. 80/2002, 80/2002 – dr. zakon, 135/2004, 61/2007, 5/2009, 101/2010, 24/2011, 78/2011, 57/2012 – odluka US, 47/2013, 68/2014 – dr. zakon, 95/2018, 99/2018 – odluka US, 86/2019, 144/2020 i 118/2021 – dalje: Zakon), porez na imovinu se plaća na nepokretnosti koje se nalaze na teritoriji Republike Srbije, i to na:

1) pravo svojine, odnosno na pravo svojine na zemljištu površine preko 10 ari;

2) pravo zakupa, odnosno korišćenja, stana ili kuće za stanovanje, konstituisano u korist fizičkog lica;

3) pravo korišćenja građevinskog zemljišta površine preko 10 ari, u skladu sa zakonom kojim se uređuje pravni režim građevinskog zemljišta;

4) pravo korišćenja nepokretnosti u javnoj svojini od strane imaoca prava korišćenja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje javna svojina;

5) korišćenje nepokretnosti u javnoj svojini od strane korisnika nepokretnosti, u skladu sa zakonom kojim se uređuje javna svojina;

6) državinu nepokretnosti na kojoj imalac prava svojine nije poznat ili nije određen;

7) državinu nepokretnosti u javnoj svojini, bez pravnog osnova;

8) državinu i korišćenje nepokretnosti po osnovu ugovora o finansijskom lizingu.

Prema odredbi člana 2. stav 2. Zakona, nepokretnostima se u smislu stava 1. tog člana, smatraju:

1) zemljište, i to: građevinsko, poljoprivredno, šumsko i drugo;

2) stambene, poslovne i druge zgrade, stanovi, poslovne prostorije, garaže i drugi (nadzemni i podzemni) građevinski objekti, odnosno njihovi delovi (dalje: objekti).

Obveznik poreza na imovinu je pravno i fizičko lice (koje vodi, odnosno koje ne vodi poslovne knjige), otvoreni investicioni fond, odnosno alternativni investicioni fond, koji nema svojstvo pravnog lica a koji je upisan u odgovarajući registar u skladu sa zakonom, koje je na nepokretnosti na teritoriji Republike Srbije imalac prava, korisnik ili držalac, iz člana 2. stav 1. ovog zakona na koje se porez na imovinu plaća u skladu sa čl. 2. i 2a ovog zakona (član 4. stav 1. Zakona).

Prema tome, porez na imovinu plaća se na kuću za stanovanje, nezavisno od toga da li je ozakonjena (legalizovana) ili je izgrađena u skladu sa izdatom građevinskom dozvolom.

Kad na kući za stanovanje u svojini fizičkog lica nije u korist drugog lica konstituisano pravo zakupa iz člana 2. stav 1. tačka2) Zakona, porez na imovinu plaća se na pravo svojine, a obveznik poreza je imalac tog prava.

Takođe, ako je konkretna kuća izgrađena na zemljištu površine preko deset ari na kome fizičko lice – vlasnik kuće ima pravo svojine ili pravo korišćenja građevinskog zemljišta (u skladu sa zakonom kojim se uređuje pravni režim građevinskog zemljišta), to lice obveznik je poreza na imovinu i na zemljište.

Sa stanovišta Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji:

Odredbom člana 1. stav 1. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji („Sl. glasnik RS“, br. 80/2002, 84/2002 – ispr., 23/2003 – ispr., 70/2003, 55/2004, 61/2005, 85/2005 – dr. zakon, 62/2006 – dr. zakon, 63/2006 – ispr. dr. zakona, 61/2007, 20/2009, 72/2009 – dr. zakon, 53/2010, 101/2011, 2/2012 – ispr., 93/2012, 47/2013, 108/2013, 68/2014, 105/2014, 91/2015 – autentično tumačenje, 112/2015, 15/2016, 108/2016, 30/2018, 95/2018, 86/2019, 144/2020 i 96/2021 – dalje: ZPPPA) propisano je da se tim zakonom uređuju postupak utvrđivanja, naplate i kontrole javnih prihoda na koje se taj zakon primenjuje (dalje: poreski postupak), prava i obaveze poreskih obveznika, registracija poreskih obveznika i poreska krivična dela i prekršaji.

Odredbama člana 2. ZPPPA propisano je da se taj zakon primenjuje na sve javne prihode koje naplaćuje Poreska uprava, ako drugim poreskim zakonom nije drukčije uređeno (dalje: porez).

ZPPPA se primenjuje i na kamate po osnovu dospelog, a neplaćenog poreza i troškove postupka prinudne naplate poreza (dalje: sporedna poreska davanja).

Odredbama člana 2a ZPPPA propisano je da se taj zakon primenjuje i na izvorne javne prihode jedinica lokalne samouprave koje te jedinice utvrđuju, naplaćuju i kontrolišu u javnopravnom odnosu, kao i na sporedna poreska davanja po tim osnovama, uključujući i izvorne javne prihode koje jedinice lokalne samouprave utvrđuju, naplaćuju i kontrolišu u postupcima u kojima donose poreske akte, poreske upravne akte, kao i druge akte u upravnom postupku.

Kod utvrđivanja, naplate i kontrole javnih prihoda i sporednih poreskih davanja iz stava 1. ovog člana, izdavanja prekršajnog naloga, kao i kod podnošenja zahteva za pokretanje prekršajnog postupka za poreske prekršaje nadležnom prekršajnom sudu, nadležni organ jedinice lokalne samouprave ima prava i obaveze koje po ovom zakonu ima Poreska uprava, osim prava i obaveza koje se odnose na:

1) identifikaciju i registraciju poreskih obveznika;

2) procenu poreske osnovice metodom parifikacije i metodom unakrsne procene;

3) otkrivanje poreskih krivičnih dela;

4) brisana

4a) brisana

5) brisana

6) ostala prava i obaveze Poreske uprave sadržane u odredbama člana 160. tač. 9) i 12), čl. 161, 164. i 167-171. tog zakona.

Odredbom člana 24. stav 1. tačka 6) ZPPPA propisano je da poreski obveznik, u skladu sa ZPPPA, ima pravo, između ostalog, da ostvari uvid u podatke o utvrđivanju i naplati poreza koji se o njemu vode kod Poreske uprave i zahteva izmenu nepotpunih ili netačnih podataka.

Odredbama člana 75. st. 1. i 2. ZPPPA propisano je da se na iznos manje ili više plaćenog poreza i sporednih poreskih davanja, osim kamate, obračunava i plaća kamata po stopi jednakoj godišnjoj referentnoj stopi Narodne banke Srbije, uvećanoj za deset procentnih poena, primenom prostog interesnog računa od sto.

Na dugovani porez i sporedna poreska davanja, osim kamate, kamata se obračunava počev od narednog dana od dana dospelosti.

Prema odredbi člana 114. ZPPPA pravo Poreske uprave na utvrđivanje i naplatu poreza i sporednih poreskih davanja zastareva za pet godina od dana kada je zastarelost počela da teče.

Zastarelost prava na utvrđivanje poreza i sporednih poreskih davanja počinje da teče od prvog dana naredne godine od godine u kojoj je trebalo utvrditi porez, odnosno sporedno poresko davanje.

Zastarelost prava na naplatu poreza i sporednih poreskih davanja počinje da teče od prvog dana naredne godine od godine u kojoj je obaveza poreskog dužnika dospela za plaćanje.

Prema odredbama člana 114d ZPPPA zastarelost se prekida svakom radnjom Poreske uprave preduzetom protiv poreskog dužnika u cilju utvrđivanja i naplate poreza i sporednih poreskih davanja, odnosno radnjom poreskog obveznika preduzetom u cilju ostvarivanja prava na povraćaj, poreski kredit, refakciju i refundaciju, kao i namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja i povraćaj sporednih poreskih davanja.

Posle prekida zastarelost počinje teći iznova, a vreme koje je proteklo pre prekida ne računa se u rok za zastarelost.

Odredbama čl. 114ž i 114z ZPPPA propisano je da pravo na utvrđivanje, naplatu, povraćaj, poreski kredit, refakciju, refundaciju, kao i namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja poreza, uvek zastareva u roku od deset godina od isteka godine u kojoj je porez trebalo utvrditi ili naplatiti, odnosno u kojoj je izvršena preplata, osim ako ovim zakonom nije drukčije propisano.

Poreska uprava, po isteku roka iz stava 1. ovog člana, po službenoj dužnosti, donosi rešenje o prestanku poreske obaveze, odnosno o prestanku prava na povraćaj, poreski kredit, refakciju, refundaciju, kao i na namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja poreza, zbog zastarelosti.

Zastarelost prava Poreske uprave na utvrđivanje i naplatu poreza i sporednih poreskih davanja ne teče:

1) za vreme od pokretanja upravnog spora do pravosnažnosti sudske odluke;

2) za vreme kada je drugim zakonom propisano da se poreski postupak ne može otpočeti, odnosno da se započeti poreski postupak prekida;

3) za vreme kada je u skladu sa odredbama čl. 73, 74, 74a i 74b ovog zakona, plaćanje dugovanog poreza odloženo.

Vreme trajanja zastoja zastarelosti iz stava 1. ovog člana ne računa se u apsolutni rok za zastarelost.

Saglasno navedenim zakonskim odredbama, nadležni poreski organ može utvrditi porez na imovinu za koji nije nastupila zastarelost shodno odredbama ZPPPA.

Ukazujemo da, nadležni poreski organ u svakom konkretnom slučaju proverava i utvrđuje činjenično stanje u pogledu zastarelosti poreske obaveze, te da li je bilo prekida, odnosno zastoja zastarelosti i da li je, u vezi sa tim, došlo do zastarelosti poreske obaveze (glavnog poreskog duga i kamate obračunate na glavni poreski dug).

U pogledu pitanja da li poreski obveznik može od nadležne filijale Poreske uprave da dobije dokument koji sadrži strukturu duga, odnosno prikaz dospelih poreskih obaveza sa obračunatom kamatom, ukazujemo da shodno odredbama člana 24. stav ZPPPA, poreski obveznik ima pravo da ostvari uvid u podatke o utvrđivanju i naplati poreza koji se o njemu vode kod nadležnog poreskog organa i zahteva izmenu nepotpunih ili netačnih podataka.“