Obračun poreske amortizacije za 2021. godinu

Obračun poreske amortizacije u 2021. godini biće ista kao i prethodnih godina složen od kada je metodologija obračuna pretpela je značajne izmene.

Poreska amortizacija bitno drugačije se obračunava od 01. 01. 2019. godine. Promene su uslovoljene Izmenama i dopunama Zkona o porezu na dobit pravnih lica koji je objavljen u „Sl. glasnik RS“, br. 95/2018. godine primenjuje se od 1. januara 2019. godine.

Zakonom propisana su nova pravila za obračun poreske amortizacije, koja su apsolutno drugačija od dosadašnjeg obračuna. Drugim rečima, uvedene su radikalne izmene. Posao dodatno komplikuje i činjenica da privrednici osnovna sredstva i objekte nabavljena i stavljena u upotrebu zaključno sa 31. 12. 2018. obračunavaju po staroj metodologiji. Dok oprema i objekti koja su nabaljena i stavljena u upotrebu nakon 01. 01. 2019. obračunavaće poresku amortizaciju po novim pravilima.

Da bi pravilno obračunali poresku amortizaciju, neophodno je pored Zakona o porezu na dobit pravnih lica, istovremeno koristiti i 2 Pravilnika o načinu razvrstavanja stalnih sredstava po grupama i načinu utvrđivanja amortizacije za poreske svrhe („Sl. glasnik RS“, br. 116/2004, 99/2010, 104/2018 i 8/2019 – Stari Pravilnik) koji će se koristiti za nabavke koje su stavljene u upotrebu zaključno sa 31.12.2018. godine.

Za obračun poreske amortizacije za opremu koja je nabaljena i stavljena u upotrebu nakon 01. 01. 2019. obračun će se vršiti uz primenu Novog Pravilnika o amortizaciji stalnih sredstava koja se priznaje za poreske, koji je objavljen u „Sl. glasniku RS“, br. 93/2019, od 26.12.2019, a stupa na snagu 1. januara 2020. godine. Novim Pravilnikom se bliže uređuju pravila iz člana 10b Zakona.

Po čemu se razlikuje novi od starog obračuna

Član 10b st. 1. do 5. Zakona propisuje se sledeće:

Amortizacija stalnih sredstava priznaje se kao rashod u iznosu i na način utvrđen ovim zakonom.

Stalna sredstva iz stava 1. ovog člana obuhvataju materijalna i nematerijalna sredstva čiji je vek trajanja duži od jedne godine i koja se saglasno propisima kojima se uređuje računovodstvo i MRS, odnosno MSFI i MSFI za MSP, u poslovnim knjigama obveznika priznaju kao stalna sredstva, osim prirodnih bogatstava koja se ne troše i goodwill-a.

Stalna sredstva iz stava 2. ovog člana, osim nematerijalnih sredstava, razvrstavaju se u pet grupa sa sledećim amortizacionim stopama:

1) I grupa 2,5%;

2) II grupa 10%;

3) III grupa 15%;

4) IV grupa 20%;

5) V grupa 30%.

Po čemu se novo razvrstavanje razlikuje od starog?

Automobili su sada razvrstni razvrstani u III amortizacionu grupu.
Nepokretnosti koje imaju upotrebni vek kraći od 40 godina i za koje obveznik dokumentuje da im je upotrebni vek kraći od 40 godina, razvrstavaju se u II amortizacionu grupu.
Fiksna i mobilna telefonska oprema i aparati, razvrstani su u IV amortizacionu grupu.
Povratna ambalaža koja se daje kupcima pri prodaji proizvoda sa obavezom vraćanja, razvrstava se u IV amortizacionu grupu.

Amortizacija stalnih sredstava iz stava 3. ovog člana utvrđuje se primenom proporcionalne metode, na osnovicu koju čini nabavna vrednost sredstva, za svako stalno sredstvo posebno, a u slučaju kada su stalna sredstva stečena u toku poreskog perioda, utvrđuje se primenom proporcionalne metode srazmerno vremenu od kada je započet obračun amortizacije do kraja poreskog perioda.

Ukoliko je amortizacija stalnih sredstava, u skladu sa propisima o računovodstvu i MRS, odnosno MSFI i MSFI za MSP (dalje: računovodstvena amortizacija), utvrđena u iznosu nižem od onog koji bi bio utvrđen primenom stopa iz stava 3. ovog člana, kao rashod se priznaje računovodstvena amortizacija.

Konačno, za sredstva koja su nabaljena i stavljena u upotrebu nakon 01. 01. 2019. godine imaćemo ravnomerniji otpis od dosadašnjeg. Iznos poreske i računovodstvene amortizacije finansijski značajno će se približiti.

Novom metodologijom uvode se sledeća pravila:

sva stalna sredstva amortizuju se primenom proporcionalne metode;
obračun poreske amortizacije vrši se za svako sredstvo posebno;
u poreskom periodu u kome obveznik stekne stalno sredstvo, poreska amortizacija se utvrđuje srazmerno vremenu od kada je započet obračun amortizacije do kraja poreskog perioda;
ukoliko je iznos računovodstvene amortizacije stalnog sredstva niži od iznosa poreske amortizacije, u poreskom bilansu se priznaje iznos računovodstvene amortizacije.

Ukida se degresivni metod obračuna

Novim Pravilnikom, ukida se degresivni i zbirni metod obračuna poreske amortizacije stalnih sredstava koja se razvrstavaju u amortizacione grupe od II do V.

Takođe, za ova sredstva i novi način obračuna neće se koristiti dosadašnji Obrazac OA.

Obrazac OA koristiće se za obračun poreske amortizacije za opremu nabaljenu u ranijem periodu.

Obračun poreske amortizacije kada su u pitanju nepokretnosti, obračunavaja se i po starim i po novim po proporcionalnoj metod obračuna za svaku nepokretnost posebno.

Suštinska razlika između novog i starog pravila, kad su u pitanju nepokretnosti, sastoji se u tome što se po starim pravilima uvek priznaje iznos poreske amortizacije (bez obzira da li je taj iznos veći ili manji od iznosa računovodstvene amortizacije), dok se po novim pravilima priznaje manji od navedena dva iznosa.

Formula koja je propisana Novim Pravilnikom za obračun poreske amortizacije za sva stalna sredstva glasi:

AO=nabavna vr. na poslednji dan poreskog perioda x br. dana korišćenja u poreskom periodu X amortizaciona stopa

365

Formula za obračun poreske amortizcije glasi:

((Nabavna vrednost x Broj dana korišćenja) / 365) x procenat amortizacije

Napomena: poreska amortizacija se obračunava na nabavnu vrednost osnovnih sredstava, bez obzira na eventualne naknadne procene vrednosti stalnog sredstva.

Član 3. st. 2. i 3. Novog Pravilnika glasi – nabavnu vrednost stalnog sredstva za svrhu obračuna poreske amortizacije predstavlja vrednost po kojoj je sredstvo prvi put priznato u poslovnim knjigama u skladu sa propisima o računovodstvu i MRS, odnosno MSFI i MSFI za MSP.

Nabavna vrednost ne može se menjati tokom trajanja obračuna poreske amortizacije, osim u slučaju naknadnih ulaganja koja se u skladu sa propisima o računovodstvu uključuju u nabavnu vrednost stalnog sredstva.

Ukupan iznos amortizacije utvrđene za svako stalno sredstvo posebno, priznaje se najviše do iznosa nabavne vrednosti svakog stalnog sredstva posebno, uvećane za eventualna naknadna ulaganja.

Početak i kraj obračuna poreske i računovodstvene amortizacije sada je izjednačen

U poreskom periodu u kojem je obveznik počeo obračun amortizacije, za to stalno sredstvo obračunava se poreska amortizacija srazmerno vremenu od dana kada je započet obračun amortizacije do kraja poreskog perioda.

Novim Pravilnikom je uređeno da obračun poreske amortizacije započinje i prestaje istovremeno sa obračunom računovodstvene amortizacije.

Primer:

Kupljeno je osnovno sredstvo u vrednosti od 2.000.000 dinara dana 14. 09. 2021. Istog dana je stavljeno u upotrebu. Pravilnikom o računovodstvu i računovodstvenim politikama, obveznik započinje obračun računovodstvene amortizacije prvog u mesecu koji sledi mesecu u kojem je osnovno sredstvo stavljeno u upotrebu. Obračun i računovodstvene i poreske amortizacije počinje od 1. oktobra 2020. godine. Osnovno sredstvo na primer, razvrstava u IV amortizacionu grupu, što znači da se poreska amortizacija obračunava po stopi od 20%.

Obračun poreske amortizacije za 2021. godinu, kupljeno osnovno sredstvo, obračunava se na sledeći način:

Period za obračun od 15. 09. do 31. 12. 2020. ima 108 dana.

Nabavna vrednost opreme – 2.000.000

365 – ukupan broj dana poreskog perioda

20% – stopa poreske amortizacije

2.000.000 x 108/365 x 20% = 118.356,00 dinara

118.356,00 dinara – iznos amortizacije koji se priznaje u poreskom bilansu.

Kako se obračunava poreska amortizacija za prodatu ili unišetnu opremu?

Kada je u poreskom periodu osnovno sredstvo prodato ili uništeno, kao rashod u tom poreskom periodu priznaje se iznos pozitivne razlike između neotpisane poreske i neotpisane računovodstvene vrednosti tog sredstva. Razlika se utvrđuje u poreskom periodu u kojem je došlo do prestanka obračuna amortizacije, pri čemu se tako utvrđena razlika umanjuje za eventualni rashod obezvređenja koji se priznaje u istom poreskom periodu u skladu sa Zakonom.

Neotpisana poreska vrednost utvrđuje se tako što se nabavna vrednost, uvećana za naknadna ulaganja, umanji za iznos poreske amortizacije (član 3. stav 8. Novog Pravilnika).

Primer:

Kao prvo treba istaći da se na ovaj način obračunava amortizacija samo za sredstva nabaljena nakon 01. 01. 2019. godine. Za njih važi ova pozivna razlika između neotpisane poreske i računovodstvene amortizacije.

Ovaj primer obračuna možemo vremenski projektovati u naredne 3 godine. U smislu da je 15. 09. 2020. godine nabavljeno osnovno sredstvo čija je vrednost 2.000.000 dinara. Pratimo prethodni primer, da bi bilo lakše i jednostavnije. Osnovno sredstvo na primer, razvrstava u IV amortizacionu grupu, što znači da se poreska amortizacija obračunava po stopi od 20%. Osnovno sredstvo je prodato 15. januara 2021. godine.

Neka računovodstvena amortizacija bude 15%.

U prethodnom primeru izračunali smo da je poreska amortizacija:

za 2019. – 118.356,00 dinara;
za 2020. – 400.000,00 dinara;
za 2021. – 16.438,00 dinara

Poreska neotpisana vrednost je 1.465.206 dinara.

Prilikom obračuna računovodstvene amortizacije korišćena je niža stopa od 15% tako da neotpisana vrednost iznosi primera radi 1.585.000 dinara.

Poreska neotpisana vrednost dobija se tako što se nabavna vrednost umanji za zbir poreske amortizacije, što znači da poreska neotpisana vrednost iznosi 1.465.206 dinara (2.000.000 – 534.794).

Računovodstvena neotpisana vrednost iznosi 1.585.000 dinara (2.000.000 – 415.000).

Ukupan iznos amortizacije za 2021. godinu, koji se priznaje obvezniku za poreske svrhe iznosi:

16.438 (2.000.000 x 15/365 x 20%) + 119.794 dinara (1.585.000 – 1.465.206)

UKUPNO = 163.232 dinara

Još jednom, ovo pravilo važi samo za stalna sredstva koja su nabavljena od 1. januara 2019. godine.

Pozitivna razlika između neotpisane poreske i neotpisane računovodstvene vrednosti utvrđuje u poreskom periodu kada je došlo do prestanka obračuna poreske i računovodstvene amortizacije, dok se ova razlika priznaje kao rashod u poreskom periodu u kojem je došlo do otuđenja ili uništenja stalnog sredstva.

Poređenje računovodstvene i poreske amortizacije je obavezno

Primenom člana 10b stav 5. Zakona, ukoliko je računovodstvena amortizacija utvrđena u iznosu nižem od iznosa poreske amortizacije, kao rashod se priznaje računovodstvena amortizacija.

U slučaju da je iznos računovodstvene amortizacije za određeno stalno sredstvo manji u odnosu na iznos poreske amortizacije (dobijen primenom Zakona), u poreskom bilansu se priznaje iznos računovodstvene amortizacije.

Kada je iznos računovodstvene amortizacije veći u odnosu na iznos poreske amortizacije, obvezniku se kao rashod u poreskom bilansu, ne priznaje računovodstvena, već poreska amortizacija.

Ukoliko obveznik za sva stalna sredstva utvrđuje računovodstvenu amortizaciju u manjem iznosu od iznosa amortizacije koji bi se dobio primenom Zakona, u tom slučaju taj obveznik praktično ne utvrđuje poresku amortizaciju i ne vrši nikakvo suštinsko usklađivanje u poreskom bilansu, po tom osnovu.

Osnovni cilj novih pravila obračuna amortizacije, jeste da se računovodstvena i poreska amortizacija približe. Nakon nekolikol godina primene starog obračuna poreske amortizacije došlo se do zaključka da su obvezici nerealno visokim stopama računovodstvene amortizacije umanjivali poresku osnovicu.

Iznosi računovodstvene i poreske amortizacije porede za svako stalno sredstvo pojedinačno.

Pimer:

Osnaovna sredstva koja su nabavljena nakon 01. 01. 2019. obračunava se računovodstvena i poreska amortizacija za svako sredstvo posebno. Takođe a svako sredstvo se pravi poređenje, i u PB se iskazuje uvek niža suma.

R.br.	Osnovno sredsvo	Rač. Amort.	Poreska am.	za PB
1.	Osn. Srd. 1	100.000	130.000	100.000
2.	Osn. Srd. 2	90.000	80.000	80.000
3	Osn. Srd. 3	90.000	110.00	90.000
		280.000	320.000	270.000

Ovo pravilo odnosi se samo na stalna sredstva koja su stečena od 1. januara 2019. godine, tj. na ona stalna sredstva na koja se primenjuju nova pravila o poreskoj amortizaciji.

Za stalna sredstva na koja se primenjuju stara pravila, uvek se priznaje iznos poreske amortizacije, nezavisno od toga da li je on viši ili niži u odnosu na iznos računovodstvene amortizacije.

Obračun poreske amortizacije na investicione nekretnine koje se vrednuju po fer vrednosti

Član 10b stav 7. Zakona definiše da, amortizacija investicionih nekretnina koje se nakon početnog priznavanja u poslovnim knjigama obveznika vrednuju po metodi fer vrednosti, utvrđuje se primenom stope iz stava 3. tačka 1) ovog člana na nabavnu vrednost.

Član 4. Novog Pravilnika precizira se da se amortizacija investicionih nekretnina koje se nakon početnog priznavanja u poslovnim knjigama obveznika vrednuju po metodi fer vrednosti, utvrđuje shodnom primenom odredaba člana 3. st. 1, 2, 3. i 5. Novog Pravilnika, primenom stope od 2,5%.

Drugim rečima, obračun poreske amortizacije na nekretninama vrši se na istorijsku nabavnu vrednost (uvećanu za vrednost naknadnih ulaganja), primenom proporcionalnog metoda obračuna po stopi od 2,5%. Znači, promene fer vrednosti investicionih nekretnina, ne utiču na osnovicu za obračun poreske amortizacije.

Što se nepokretnost tiče, i po starim pravilima poreska amortizacija se obračunavala na isti način.

Amortizacija nematerijalne imovine

Amortizacija nematerijalnih sredstava priznaje se kao rashod u iznosu računovodstvene amortizacije, član 10b stav 8. Zakona.

U poreskom bilansu, amortizacija nematerijalnih sredstava bezuslovno, iskazuje se i priznaje iznos računovodstvene amortizacije. Za ova stalna sredstva, praktično gledano, ne primenjuju se pravila o poreskoj amortizaciji.

Ovo pravilo primenjuje se za ona nematerijalna sredstva koja su stečena od 1. januara 2019. godine.

Znači da sada postoji tri paralelna sistema obračuna poreske amortizacije za nematerijalna sredstva:

nematerijalna sredstva koja su postala raspoloživa za korišćenje do 31.12.2017. godine amortizuju se degresivnim metodom obračuna, u okviru II amortizacione grupe na Obrascu OA;
nematerijalna sredstva koja su postala raspoloživa za korišćenje počev od 1. januara 2018. godine, amortizuju se proporcionalnom metodom srazmerno veku trajanja, u skladu sa članom 10. stav 9. Zakona i ne uključuju se u Obrazac OA;
za nematerijalna sredstva koja su stečena od 1.1.2019. godine, priznaje se bezuslovno računovodstvena amortizacija.

Pod nematerijalnim sredstvima podrazumevaju se ulaganja izvršena u određena nemonetarna sredstva bez fizičkog sadržaja, kao što su: koncesije, patenti, robne i uslužne marke, žigovi, modeli, licence, franšize i ostala nematerijalna sredstva.

Praktično istu definiciju nematerijalnih sredstava sadrži i Stari Pravilnik.

Pored navedenog, u skladu sa članom 3. stav 3. Novog Pravilnika, u slučaju stalnih sredstava koja su uzeta u zakup sa pravom korišćenja dužim od godinu dana, a koja se, shodno propisima o računovodstvu kod primaoca lizinga priznaju kao sredstvo, rashod po osnovu amortizacije priznaje se u skladu sa stavom 1. ovog člana.

Ova odredba se odnosi na obveznike koji primenjuju MSFI 16 i koji u skladu sa tim standardom, dugoročne zakupe evidentiraju kao sredstvo, a ne kao trošak. U skladu sa tim, ovim obveznicima se za poreske svrhe, za ta stalna sredstva, bezuslovno priznaje iznos računovodstvene amortizacije u poreskom bilansu.

Propisane evidencije o sredstvima nabavljenim od 1. januara 2019. godine

Svako stalno sredstvo posebno amortizuje, kao i to da se u poreskom bilansu priznaje iznos računovodstvene amortizacije ako je ona niža od poreske amortizacije, obveznik je za svako stalno sredstvo koje nabavi od 1. januara 2019. godine, dužan da vodi evidenciju, koja je propisana članom 7. st. 1. i 2. Novog Pravilnika.

Obveznik je dužan da za svako stalno sredstvo stečeno od 1. januara 2019. godine, obezbedi sledeće podatke.

datum kada je stalno sredstvo nabavljeno i stavljeno u upotrebu;
iznos nabavne vrednosti;
datum započinjanja obračuna računovodstvene amortizacije;
iznos naknadnih ulaganja;
iznos računovodstvene amortizacije u poreskom periodu;
iznos računovodstvene amortizacije koji se, u poreskom periodu, priznaje za poreske svrhe;
iznos poreske amortizacije u poreskom periodu;
iznos poreske amortizacije koji se, u poreskom periodu, priznaje za poreske svrhe;
iznos neotpisane poreske vrednosti na kraju poreskog perioda;
iznos neotpisane poreske vrednosti na dan prestanka obračuna amortizacije;
iznos neotpisane računovodstvene vrednosti na dan prestanka obračuna amortizacije.

Obveznik je dužan da u zbirnom iznosu (za sva stalna sredstva koja stiče od 1. januara 2019. godine), obezbedi sledeće podatke:

– iznos računovodstvene amortizacije u poreskom periodu;

– iznos računovodstvene amortizacije koji se, u poreskom periodu, priznaje za poreske svrhe;

– iznos poreske amortizacije koji se, u poreskom periodu, priznaje za poreske svrhe;

– iznos neotpisane poreske vrednosti na dan prestanka obračuna amortizacije;

– iznos neotpisane računovodstvene vrednosti na dan prestanka obračuna amortizacije.

Obrazac POA – amortizacija koja se priznaje za poreske svrhe

Uz poresku prijavu i poreski bilans, obveznik će podnositi Obrazac POA, u kojem će biti iskazani podaci o obračunatoj amortizaciji stalnih sredstava koja su nabavljena od 1. januara 2019. godine.

U Obrascu POA iskazuju se podaci za sva stalna sredstva (koja su stečena od 1. januara 2019. godine) u zbirnom iznosu, na sledeći način:

1) pod rednim brojem 1. – iznos amortizacije koji se priznaje kao rashod u poreskom periodu;

2) pod rednim brojem 2. – iznos razlike između neotpisane poreske i neotpisane računovodstvene vrednosti stalnih sredstava, koji se priznaje u poreskom periodu kao rashod u skladu sa članom 3. stav 7. Novog Pravilnika;

3) pod rednim brojem 3. – ukupan iznos amortizacije koji se priznaje u poreskom periodu.

Podatak sa rednog broja 3. Obrasca POA, uvećan za iznos amortizacije stalnih sredstava utvrđen na način propisan odredbama člana 10. Zakona, iskazuje se na odgovarajućem rednom broju Obrasca PB1.

Paralelna primena dosadašnjih i novih pravila o poreskoj amortizaciji

Odredbe Starog Pravilnika, primenjuju se na stalna sredstva stečena zaključno sa 31.12.2018. godine (odnosno poslednjim danom poreskog perioda koji počinje u 2018. godini). Pored toga, istim članom je propisano i da se dosadašnja pravila, za stalna sredstva razvrstana u grupe II-V, primenjuju najkasnije na obračun amortizacije tih sredstava zaključno sa 31. decembrom 2028. godine, odnosno poslednjim danom poreskog perioda koji počinje u 2028. godini.

Stavom 2. predmetnog člana Zakona o izmenama i dopunama propisano je da, ukoliko je krajnji saldo za:

II grupu manji od 10%;

III grupu manji od 15%;

IV grupu manji od 20% i

V grupu manji od 30%,

u odnosu na saldo utvrđen na dan 31. decembra 2018. godine, odnosno na poslednji dan poreskog perioda koji počinje u 2018. godini, kao rashod amortizacije priznaje se celokupan saldo grupe.

Propisano je da se nova pravila iz člana 10b Zakona, primenjuju za stalna sredstva koja je obveznik stekao počev od 1. januara 2019. godine, odnosno od prvog dana poreskog perioda koji počinje u 2019. godini.

Možemo da zaključimo sledeće:

– Na stalna sredstva koja su razvrstana u I amortizacionu grupu (nepokretnosti), koja je obveznik stekao zaključno sa 31.12.2018. godine (odnosno poslednjim danom perioda koji počinje u 2018. godini, kada su u pitanju obveznici kojima poreski period nije kalendarska godina), poreska amortizacija se obračunava prema starim pravilima, bez bilo kakvog vremenskog ograničenja.

– Na stalna sredstva koja su razvrstana u I amortizacionu grupu, koja je obveznik stekao počev od 1. januara 2019. godine (odnosno od prvog dana poreskog perioda koji počinje u 2019. godini, kada su u pitanju obveznici kojima poreski period nije kalendarska godina), primenjuju se nova pravila, tj. primenjuju se odredbe člana 10b Zakona.

– Na stalna sredstva koja su razvrstana u amortizacione grupe od II do V, koja je obveznik stekao zaključno sa 31.12.2018. godine (odnosno sa poslednjim danom poreskog perioda koji počinje u 2018. godini, kada su u pitanju obveznici kojima poreski period nije kalendarska godina), primenjuju se stara pravila, s tim što se stara pravila, na ova stalna sredstva, primenjuju najkasnije na obračun amortizacije tih sredstava zaključno sa 31.12.2028. godine (odnosno, zaključno sa poslednjim danom poreskog perioda koji počinje u 2028. godini). Ako bi obveznik i dalje imao neotpisanu vrednost na krajnjem saldu grupe, na dan 31.12.2028. godine (odnosno na poslednji dan poreskog perioda koji počinje u 2028. godini), ta vrednost bi se priznala u celosti u poreskom bilansu koji obveznik podnosi za taj period.

Ukoliko je krajnji saldo određene grupe koji obveznik iskaže na Obrascu OA, koji bude podnosio počev od poreskog bilansa za 2019. godinu, manji od propisanog procenta u odnosu na krajnji saldo te grupe koji je obveznik iskazao u Obrascu OA na dan 31.12.2018. godine (odnosno na poslednji dan poreskog perioda koji počinje u 2018. godini), u tom slučaju se celokupni saldo grupe priznaje kao rashod u poreskom bilansu za tekuću godinu.

Do prestanka obračuna poreske amortizacije stalnih sredstava koja su stečena do 31.12.2018. godine i koja se uključuju u Obrazac OA može da dođe i u slučaju kada je krajnji saldo određene grupe manji od petostrukog iznosa prosečne zarade isplaćene za poslednji mesec perioda za koji se obračunava poreska amortizacija.

Naknadna ulaganja u stalna sredstva

Stari Pravilnik, za stalna sredstva koja su razvrstana u neku od amortizacionih grupa od II do V, a na kojima su počev od 1. januara 2019. godine, izvršena naknadna ulaganja u iznosu većem od 10% iznosa neotpisane računovodstvene vrednosti tog sredstva, obračun amortizacije vrši se prema odredbama člana 10b Zakona.

Obračun amortizacije stalnih sredstava u ovom slučaju, započinje u poreskom periodu u kojem su naknadna ulaganja završena, na osnovicu koja odgovara nabavnoj vrednosti stalnog sredstva umanjenoj za pripadajući iznos poreske amortizacije i uvećanoj za izvršena naknadna ulaganja.

U slučaju primene predmetnih pravila, stalna sredstva se isključuju iz salda grupe utvrđenog za poreski period u kojem su naknadna ulaganja završena, i to u iznosu nabavne vrednosti umanjene za pripadajući iznos poreske amortizacije svakog stalnog sredstva posebno.

Ako obveznik izvrši naknadno ulaganje u stalno sredstvo (koje je stečeno do 31.12.2018. godine), počev od 1. januara 2019. godine, dalji način obračuna poreske amortizacije za to stalno sredstvo zavisiće od toga da li vrednost ulaganja prelazi 10% neotpisane računovodstvene vrednosti.

Kada vrednost naknadnih ulaganja prelazi 10% neotpisane računovodstvene vrednosti, obračun poreske amortizacije nastavlja da se vrši primenom novih pravila, tako što se to sredstvo isključuje iz odgovarajuće grupe u Obrascu OA (u iznosu poreske neotpisane vrednosti), a poreska amortizacija nastavlja da se obračunava primenom novih pravila.

U slučaju da vrednost naknadnih ulaganja ne prelazi 10% računovodstvene neotpisane vrednosti, u tom slučaju se to ulaganje uključuje u Obrazac OA, tj. za iznos tog ulaganja se uvećava saldo grupe u kojoj se nalazi stalno sredstvo u koje je izvršeno ulaganje.

Obračun poreske amortizacije za stalna sredstva koja su stečena statusnom promenom

Obračun poreske amortizacije stalnih sredstava koja su stečena putem statusne promene, obveznik – sticalac nastavlja na način i do isteka preostalog amortizacionog veka koji je, u skladu sa ovim pravilnikom, utvrdio obveznik koji ta sredstva prenosi statusnom promenom. Ovo je definsano članom 7. stav 1. Novog Pravilnika.

Poreska amortizacija stalnih sredstava koja su stečena putem statusne promene od obveznika – prenosioca koji je amortizaciju tih sredstava utvrđivao na način propisan odredbama člana 10. Zakona, obveznik – sticalac nastavlja obračun na isti način koji je primenjivao i obveznik – prenosilac.

Ukoliko je pravni prethodnik obračunavao poresku amortizaciju za stalna sredstva po novim pravilima (stalna sredstva koja je pravni prethodnik stekao od 1. januara 2019. godine), pravni sledbenik nastavlja da obračunava poresku amortizaciju na isti način kao i pravni prethodnik (dakle, primenjujući nova pravila, sve do isteka preostalog amortizacionog veka).

Ako je pravni sledbenik stekao stalna sredstva u statusnoj promeni, za koja je pravni prethodnik primenjivao stara pravila (stalna sredstva koja je pravni prethodnik stekao zaključno sa 31.12.2018. godine), pravni sledbenik nastavlja da primenjuje stara pravila za obračun amortizacije na tim stalnim sredstvima. Prema tome, ovo će biti praktično jedini izuzetak kada će obveznik da primenjuje stara pravila obračuna poreske amortizacije za stalna sredstva koja stiče od 1. januara 2019. godine.

Amortizacija stalnih sredstava koja se sastoje iz nepokretnih i pokretnih delova

Odredbom člana 10b stav 6. Zakona propisano je da se stalna sredstva koja se sastoje iz nepokretnih i pokretnih delova, razvrstavaju po grupama shodno načinu na koji su evidentirana u poslovnim knjigama obveznika u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo.

Na primer, obveznik vrednost objekta i opreme koja se nalazi u objektu (a koja je fizički ili funkcionalno vezana za objekat) evidentirao u poslovnim knjigama na računu na kome se vode građevinski objekti, na celokupnu tu vrednost primenjivao bi se obračun poreske amortizacije primenom stope od 2,5%.

Primer obračuna poreske amortizacije za 2021. godinu

Oprema koja je nabaljena zaključno sa 31. 12. 2018. podleže obračun poreske amortizacije po starom. Znači amorizacione grupe kao i u 2018. Neotpisana vrednost – saldo na kraju 2017. godine je početno stanje za 2018. godinu ( kolona 8 Obrasca OA)
Poreska amortizacija za nepokretnosti obračunava se takođe po starom.
Osnovna sredstva koja su nabavljena počevši od 01. 01. 2019. godine za njih poreska amortizacija obračunava se po novim propisima.

Radi lašeg praćenja, i još lakšeg popunjavanja Novog Obrasca POA, vratićemo se na prethodni primer.

R.br.	Osnovno sredsvo	Rač. Amort.	Poreska am.	za PB
1.	Osn. Srd. 1	100.000	130.000	100.000
2.	Osn. Srd. 2	90.000	80.000	80.000
3	Osn. Srd. 3	90.000	110.00	90.000
		280.000	320.000	270.000

Ovo pravilo odnosi se samo na stalna sredstva koja su stečena od 1. januara 2019. godine, tj. na ona stalna sredstva na koja se primenjuju nova pravila o poreskoj amortizaciji.

Za stalna sredstva na koja se primenjuju stara pravila, uvek se priznaje iznos poreske amortizacije, nezavisno od toga da li je on viši ili niži u odnosu na iznos računovodstvene amortizacije.

U Obrazac POA u kolonu 1 unosimo 270.000 dinara.
U kolonu 2 Obrasca POA podatak se unosi u godini kada dođe do prestanka obračuna, unosi se podatak kada sredstvo bude uništeno, otuđeno. Kako je ovo prva godina obračuna, kolona 2 ostaje prazna.

Utvrđivanje ukupnog iznosa amortizacije za 2021. godinu, koji se unosi na redni broj 20., i 21. Obrasca PB-1

Na redni broj 20. Obrasca PB-1 unosi se obračunata računovodstvena amortizacija. Da bi uneli podatak u polje 21. istog Obrasca potrebna je i još jedna pomoćna tabela, u prilogu.

2. Poreska amortizacija za nepokretnosti obračunava se takođe po starom.

Osnovna sredstva koja su nabavljena počevši od 01. 01. 2019. godine za njih poreska amortizacija obračunava se po novim propisima.

Radi lašeg praćenja, i još lakšeg popunjavanja Novog Obrasca POA, vratićemo se na prethodni primer.

R.br.	Osnovno sredsvo	Rač. Amort.	Poreska am.	za PB
1.	Osn. Srd. 1	100.000	130.000	100.000
2.	Osn. Srd. 2	90.000	80.000	80.000
3	Osn. Srd. 3	90.000	110.00	90.000
		280.000	320.000	270.000

Ovo pravilo odnosi se samo na stalna sredstva koja su stečena od 1. januara 2019. godine, tj. na ona stalna sredstva na koja se primenjuju nova pravila o poreskoj amortizaciji.

Za stalna sredstva na koja se primenjuju stara pravila, uvek se priznaje iznos poreske amortizacije, nezavisno od toga da li je on viši ili niži u odnosu na iznos računovodstvene amortizacije.

U Obrazac POA u kolonu 1 unosimo 270.000 dinara.
U kolonu 2 Obrasca POA podatak se unosi u godini kada dođe do prestanka obračuna, unosi se podatak kada sredstvo bude uništeno, otuđeno. Kako je ovo prva godina obračuna, kolona 2 ostaje prazna.

Utvrđivanje ukupnog iznosa amortizacije za 2021. godinu, koji se unosi na redni broj 20., i 21. Obrasca PB-1

Na redni broj 20. Obrasca PB-1 unosi se obračunata računovodstvena amortizacija. Da bi uneli podatak u polje 21. istog Obrasca potrebna je i još jedna pomoćna tabela, u prilogu.