Raspodela dobiti i pokrivanje gubitka 2020

Odluka o raspodeli dobiti ili o pokriću gubitka uobičajeno se donosi se na dan usvajanja finansisjkih izveštaja. U skladu sa Zakonom o porezu na dobit privrednih društva sva privredna društva su obveznici poreza na dobit. Prema MRS i MSFI privredno društvo treba da iskaze odložena poreska sredstva i obaveze iz kojih mogu nastati poreski prihodi i poreski rashodi koji mogu povećati ili umanjiti dobit. Ukoliko se u toku godine isplaćivala međudividenda, ta međudividenda umanjuje dobit. Ako su vlasnici privrednog društva umanjili imovinu za svoje lične potrebe, na taj način su umanjili i dobit.

Nakon plaćanja poreza na dobit i navedenih korekcija dobiti, dobit koja ostaje je neto dobit privrednog društva. Neto dobti je predmet raspodele dobiti. Neto dobit u poslovnim knjigama se iskazuje na računu 341 – Neraspoređena dobti tekuće godine, a prilikom otvaranja poslovnih knjiga za narednu godinu iznos sa računa 341 prelazi na račun 340 – Neraspoređena dobit ranijih godina.
Primenom Pravilnika za mikro pravna lica i MSFI za MSP, na računu 340 mogu se naći iznosi po osnovu reklasifikacije.

Donošenje odluke o raspodeli dobiti ostvarene po godišnjem računu

Odluku o raspodeli dobiti ili pokrivanju gubitka donosi skupština privrednog društva nakon što usvoji finansijksi izveštaj za prethodnu godinu. Osim za akcionarska društva, Zakonom nije obavezna raspodela dobiti. Zakon propisuje mogućnost i uslove podizanja dobiti u toku tekuće godine.

Dostavljanje odluke o raspodeli dobiti Agenciji za privredne registra (APR)

Članom 34. Zakona o računovodstvu („Službeni glasnik RS“, br. 73/19), propisano je da su pravna lica dužna da uz redovne i konsolidovane godišnje finansijske izveštaje iz člana 33.ovog zakona, dostave u originalu Agenciji za privredne registre:

1) Odluku o usvajanju redovnih, odnosno konsolidovanih godišnjih finansijskih izveštaja,

2) Odluku o raspodeli dobiti, odnosno pokriću gubitka po redovnom godišnjem finansijskiom izveštaju, ako je odlučeni da se dobit raspoređuje , odnosno da se vrši pokriće gubitka;

3) Godišnji izveštaj o poslovanju u skladu sa ovim zakonom.

U slučaju da je privredno društvo donelo odluku da ne raspodeli dobti, takođe treba da dostavi izjavu Agenciji za privredne registre da dobit nije rapodeljena. Prema tome sva pravna lica su dužna da dostave izveštaj Agenciji za privredne registre bilo da su raspodelili dobit ili ne.

Raspodela dobiti u ortačkom društvu

U skladu sa Zakonom o privrednim društvima raspodela dobiti i pokrivanje gubitaka vrši se na jednake delove, osim ako ugovorom drugačije nije dogovoreno.

Ugovorom o osnivanju ortaci mogu da definišu kako će se vršiti raspodela dobiti i pokrivanje gubitaka, i koji deo raspodele dobiti će uvećavati ulog a koliki deo će podizati.

Takođe prema Zakonu „Ortak ima pravo na nadoknadu svih troškova koje je imao u vezi sa poslovanjem ortačkog društva, a koji su s obzirom na okolnosti slučaja bili neophodni“. Navedena odredba odgovara ukoliko ortaci nisu obveznici poreza na dobit, već učestvuju kao fizička lica i podnose poresku prijavu za porez na dohodak građana.
Zakonom nije određeno da ortačka društva moraju da vrše raspodelu dobiti i uvećanje uloga od raspodele dobiti.

Raspodela dobiti u komaditnom društvu

Raspodela dobiti u komaditnom društvu se vrši prema procentu uloga članova društva, osim ako ugovorom o osnivanju nije drugačije dogovoreno.

Raspodela dobiti u društvu s ograničenom odgovornošću

Odluku o raspodeli dobiti donosi skupština društva nakon usvajanja finansijskih izveštaja za prethodnu godinu. Dividenda se isplaćuje na osnovu odluke koliki deo dobiti je raspodeljen za dividendu a koji deo za povećanje kapitala.

Osnivačkim aktom može se utvrditi rapodela dobiti, postoje dva načina:

da se opštim aktom utvrde samo namene za koje se dobit može raspodeljivati, a da konkretne odluke o raspodeli donosi skupština društva, odnosno organ društva koji vrši funkciju skupštine,
da se pored namene utvrde i procenti ostvarene dobiti koji se raspodeljuju za određene namene.

Zakonom nije striktno utvrđen redosled raspodele dobiti u društvu s ograničenom odgovornošću ali se u skladu sa Zakonom može zaključiti da:

Raspodela dobiti u društvu sa ograničenom odgovornošću vrši se u skladu sa osnivačkim aktom i Zakonom:
Dobit društva utvrđuje se u finansijskim izveštajima društva koje usvaja skupština društva na redovnoj godišnjoj skupštini koja se mora održati najkasnije du roku od 6.meseci od završetka poslovne godine.Dobit koja je predmet raspodele je neraspoređena dobit iskazana u Bilansu stanja( ova dobit ne sadrži samo neto dobit iz prethodne godine, nego i neto dobiti ranijih godina koje su ostale neraspoređene);
Na redovnoj godišnjoj skupštini može se doneti odluka o raspodeli dobiti, a nema smetnji da se odluka donese na vanrednoj skupštini. Takođe, nema smetnji da dobit ostane neraspoređena;
Dobit se ne može rasporediti za druge namene ako društvo ima nepokriveni gubitak i nema dovoljne rezerve za pokriće tog gubitka;
Zakon ne propisuje obavezu izdvajanja u rezerve, tako da se deo dobiti ne mora izdvajati u zakonske rezerve. Međutim, aktima društva može se predvideti izdvajanje u rezerve za određene namene ( rezerve za pokriće budućih gubitaka; rezerve za sticanje sopstvenih udela, itd.);
Pri donošenju odluke o raspodeli dobiti na dividendu treba imati u vidu i odredbe o ograničenju plaćanja. Ako društvo ostvari dobit po finansijsko, izveštaju za prethodnu godinu, ne znači da ta dobit može da bude raspodeljena na dividende;
Zakonom je propisana mogućnost da se neraspoređena dobit pretvori u osnovni kapital. Ako se dobit ( odnosno rezerve) pretvaraju u osnovni kapital, onda je pravilo da se raspodela na članove društva vrši srazmerno sa učešćem njihovih udela u ukupnom osnovnom kapitali. Odlukom o raspodeli dobiti ( pretvaranju rezervi u osnovni kapital) trebalo bi utvrditi i dan na koji se sastavlja lista članova društva, jer samo lica sa te liste ostvaruju pravo na besplatne udele po osnovu povećanja osnovnog kapitala iz dobiti, odnosno rezervi društva.
Naši propisi omogućuju da se deo dobiti isplaćuje i drugim licima , a ne samo članovima društva.Aktima društva može se urediti da se deo dobiti isplaćuje zaposlenima, odnosno članovima uprave.

Dividenda se isplaćuje članovima koji se nalaze na spisku reigstovanih članova u Agenciji za privredne registre, tj. članovima sa spiska koji imaju pravo na dividendu.

Odluka o usvajanju finansijksog izveštaja
Odluka o raspodeli dobiti

Ograničenje isplate dividende

Zakonom je propisani opšte pravilo po kojem:

„Društvo može da isplaćuje dobit svojim članovima, da vrši povraćaj dodatnih uplata, zajma i slično, kao i druga plaćanja po bilo kojem osnovu, isključivo u skladu sa osnivačkim aktom i odredbama Zakona o ograničenjima plaćanja.“

Ograničenje plaćanja uređeno je odredbama člana 184. Zakona sa upućivanjem na primenu člana 275, st od 1 do 4, Zakona.

Zakonom su propisana dva osnovna pravila za ograničenja plaćanja društva.

Prvo:

Društvo ne može vršiti plaćanja članovima ako je prema poslednjim godišnjim izveštajima neto imovina društva manja, ili bi usled takve isplate postala manja, od uplaćenog osnovnog kapitala uvećanog za rezerve koje je društvo obavezno da održava u skladu sa zakonom ili osnivačkim aktom, ako takve rezerve postoje, osim u slučaju smanjenja osnovnog kapitala.“

Drugo:

Ukupan iznos isplata članovima za poslovnu godinu ne može biti veća od dobiti na kraju te poslovne godine, uvećane za neraspoređenu dobit iz prethodnih perioda i iznose rezervi predviđenih za raspodelu akcionarima, a umanjene za nepokrivene gubitke iz prethodnih perioda i iznose rezervi koje je društvo obavezno da održava u skladu sa zakonom ili osnivačkim aktom, ako takve rezerve postoje“.

Dobit po godišnjem finansijskom izveštaju + neraspoređena dobit iz ranijih godina + rezerve koje se mogi koristiti za isplate članovima( ako ih društvo ima)-nepokriveni gubici ranijih godina-iznos koji se u skladu sa zakonom ili osnivačkim aktim mora rasporediti u rezerve.

Za povraćaj nedopuštenih isplata odgovaraju neograničeno solidarni:

članovi društva koji su te isplate odobrili putem glasanja na skupštini i koji su znali ili su prema okolnostima slučaja mogli znati da su ta plaćanja u suprotnosti sa odredbama Zakona o ograničenju plaćanja;
direktori, odnosno članovi nadzornog odbora ako je upravljanje društvom dvodomno, koji su ta plaćanja odobrili, i koji su znali ili su prema okolnostima slučaja mogli znati da su ta plaćanja u suprotnosti sa odredbama ovog zakona o ograničenjima plaćanja;
drugi direktori, odnosno članovi nadzornog odbora, kao i članovi društva, za koje se dokaže da su namerno ili grubom nepažnjom doprineli da društvo izvrši nedopušteno plaćanje.

Zakonom je propisana i posebna odgovornost za direktora, kai i za člana nadzornog odbora ako je upravljanje društvom dvodomno.Ako je ovim licima poznato da je u periodu između kraja prethodne poslovne godine i dana donošenja odluke skupštine o usvajanju godišnjih finansijskih izveštaja , imovinsko stanje društva zbog gubitka ili smanjene vrednosti osnovnog kapitala značajno i ne samo privremeno pogoršano, dužan je da o tome obavesti skupštinu , koja je po prijemu takvog obaveštenja obavezna da iz raspodele dobiti isključi dobit u visini nastalog smanjenja imovine društva.Ako direktor, odnosno član nadzornog odbora ne postipu na navedeni nčin,odgovoran je članovima i poveriocima društva za štetu koja nastane usled izvršene raspodele dobiti.

Primer računovodstvenog evidentiranja raspodele dobiti za povećanje kapitala i rezerve

Društvo s ograničenom odgovornošću ima osnivača pravno lice iz Republike Srbije. Doneta je odluka da se neraspoređena dobit ranijih godina u iznosu od 1.600.000 dinara raspodeli za sledeće namene:

za statutarne rezerve u skladu sa statusom, u iznosu od 500.000 dinara,
za povećanje kapitala u iznosu od 1.100.000 dinara. Odluka o povećanju kapitala je registrovana u Agenciji za privredne registre.

Redni broj	Konto		OPIS	Iznos
	Konto			Iznos
	duguje	potražuje		duguje	potražuje
	duguje	potražuje		duguje	potražuje
1	2	3	4	5	6
1)	340		Neraspoređeni dobitak ranijih godina	1.600.00
		322	Statutarne i druge rezerve		500.000
		301	Udeli društva s ograničenom odgovornošću		1.100.000
po odluci skupštine društva o raspodeli dobiti i povećanju osnovnog kapitala i rezervi

Pokriće gubitka

U skladu sa Pravilnikom, na računima grube 35, iskazuje se gubitak tekuće godine i gubitak ranijih godina:

350 Gubitak ranijih godina
351 Gubitak tekuće godine

Gubitak predstavlja umanjenje osnovnog kapitala. Prema Pravilniku pokriće gubitka se vrši na teret računa 340 – Neraspoređeni dobitak ranijih godina i računa grupe 32 u skladu sa zakonom i opštim ili drugim aktom pravnog lica. Zakonom je regulisano pokriće gubitka privrednih društava. Pokriće gubitka može se vršiti i na teret rezervi i smanjenjem osnovnog kapitala u skladu sa Zakonom.

Odluka o pokriću gubitka može se doneti jedino nakon usvajanja finansijskog izveštaja na redovnoj skupštini društva.

Zakonom nije propisan rok za pokriće dobitka, privredno društvo može ostaviti nepokriven gubitak bez obzira da li ima ili nema sredstva koja mogu da pokriju taj gubitak. Ali privredno društvo u skladu sa Zakonom ne može da, ako iskaže gubitak za prethodnu godinu, uveća osnovni kapital dok ne pokrije gubitak. Dakle ukoliko privredno društvo želi da uveća kapital, rezerve ili da isplati dividende mora prvo da pokrije gubitak ranijih godina.

Primer: Pokriće gubitka u društvu s ograničenom odgovornošću

Društvo s ograničenom odgovornošću usvojilo je finansijski izveštaj za 2020. godinu sa izveštajem revizora. Na istoj sednici održanoj 2021. godine doneta je i Odluka o pokriću gubitka 2020. godine u iznosu od 5.000.000 dinara, na sledeći način:

na teret neraspoređene dobiti 2.000.000 dinara;
na teret rezervi formiranih za ove namene u skladu sa osnivačkim aktom 1.500.000 dinara;
na teret osnovnog kapitala 1.500.000 dinara.

Odluka o smanjenju osnovnog kapitala radi pokrića gubitka je registrovana u nadležni registar Agencije za privredne registre.

Takođe u skladu sa Zakonom moguće je vršiti dodatne uplate koje ne povećavaju osnovni kapital.
Dodatnim uplatama se može vršiti pokriće gubitka, i mogu se vratiti samo kada nisu neophodne za pokriće gubitka.

Primer: Pokriće gubitka dodatnim uplatama društva

Jednočlano društvo s ograničenom odgovornošću usvojilo je finansijski izveštaj za 2020. godinu i doneta je Odluka da se gubitak ranijih godina u iznosu od 760.000 dinara pokrije na sledeći način:

iz celokupne raspoložive neraspoređene dobiti u iznosu od 540.000 dinara;
dodatnom uplatom osnivača radi pokrića dobitka u iznosu od 220.000 dinara. Osnivač je uplatio navedeni iznos.

Izvršena je uplata osnivača na tekući račun radi pokrića gubitka ranijih godina u iznosu od 220.000 dinara.