Fondacija – porez na nasleđe

Fondacija nije oslobođena plaćanja poreza na nasleđe ako primljeni poklon ne koristi u svrhu radi koje je osnovana

Nepostojanje prava na oslobođenje od plaćanja poreza na nasleđe i poklon u slučaju kada fondacija novac primljen na poklon ne koristi isključivo za ostvarivanje opštekorisnog cilja radi kojeg je osnovana

Ako fondacija na poklon primljeni novac ne koristi isključivo za ostvarivanje opštekorisnog cilja radi kojeg je osnovana, već ga koristi za obavljanje privredne delatnosti, nema osnova da na poklon primljeni novac fondacija ostvari poresko oslobođenje, nezavisno od činjenice da je obavljanje te privredne delatnosti u vezi sa ciljevima konkretne fondacije i da se radi o njenoj sporednoj delatnosti

(Mišljenje Ministarstva finansija, br. 011-00-00833/2019-04(2) od 24.10.2019. godine)

„Prema odredbi člana 14. stav 2. tačka 1) Zakona o porezima na imovinu, porez na nasleđe i poklon plaća se na nasleđeni, odnosno na poklon primljeni gotov novac.

Poklonom, u smislu Zakona, smatra se i prenos bez naknade imovine pravnog lica, koja je predmet oporezivanja u skladu sa odredbama člana 14. st. 1, 2. i 4. do 6. Zakona (član 14. stav 3. Zakona).

Prema odredbi člana 14. stav 4. Zakona, poklonom, u smislu tog zakona, ne smatra se:

1) prenos bez naknade prava na nepokretnostima i pokretnim stvarima iz st. 1. do 3. tog člana na koji se plaća porez na dodatu vrednost, u skladu sa propisima kojima se uređuje porez na dodatu vrednost, nezavisno od postojanja ugovora o poklonu;

2) prihod fizičkog lica po osnovima koji su izuzeti iz dohotka za oporezivanje, odnosno koji je predmet oporezivanja porezom na dohodak građana, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oporezivanje dohotka građana;

3) prihod pravnog lica koji se uključuje u obračun osnovice za oporezivanje porezom na dobit pravnih lica, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oporezivanje dobiti pravnih lica.

Od oporezivanja porezom na nasleđe i poklon izuzima se nasleđe, odnosno poklon udela u pravnom licu, odnosno hartija od vrednosti (član 14. stav 6. tačka 1) Zakona), odnosno novca, prava, odnosno stvari iz st. 2. i 3. ovog člana, koje naslednik nasledi, odnosno poklonoprimac primi na poklon, od istog lica, za vrednost nasleđa odnosno poklona, do 100.000 dinara u jednoj kalendarskoj godini po svakom od tih osnova (član 14. stav 6. tačka 3) Zakona).

Prema odredbi člana 21. stav 1. tačka 5) Zakona, porez na nasleđe i poklon ne plaća fondacija, na nasleđenu ili na poklon primljenu imovinu koja služi isključivo za ostvarivanje opštekorisnog cilja radi koga je fondacija osnovana.

Porez na nasleđe i poklon ne plaća primalac donacije po međunarodnom ugovoru koji je zaključila Republika Srbija, kada je tim ugovorom uređeno da se na dobijen novac, stvari ili prava, neće plaćati porez na poklon (član 21. stav 1. tačka 12) Zakona).

Prema odredbi člana 54. stav 1. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji, utvrđivanje poreza je delatnost Poreske uprave, odnosno poreskog obveznika, koja se sastoji u izdavanju upravnih akata, odnosno u preduzimanju zakonom propisanih radnji, kojima se ustanovljava postojanje pojedinačne poreske obaveze i određuju poreski obveznik, poreska osnovica i iznos poreske obaveze.

Prema odredbi člana 3. stav 1. Zakona o zadužbinama i fondacijama („Sl. glasnik RS“, br. 88/2010, 99/2011 – dr. zakon i 44/2018 – dr. zakon), ostvarivanjem opštekorisnog cilja, u smislu tog zakona, smatraju se aktivnosti usmerene na promovisanje i zaštitu ljudskih, građanskih i manjinskih prava, promovisanje demokratskih vrednosti, evropskih integracija i međunarodnog razumevanja, održivi razvoj, regionalni razvoj, ravnopravnost polova, unapređenje socijalne i zdravstvene zaštite, promovisanje i unapređenje kulture i javnog informisanja, promovisanje i popularizaciju nauke, obrazovanja, umetnosti i amaterskog sporta, unapređivanje položaja osoba sa invaliditetom, brigu o deci i mladima, pomoć starima, zaštitu životne sredine, borbu protiv korupcije, zaštitu potrošača, zaštitu životinja, humanitarne i druge aktivnosti kojima zadužbine i fondacije ostvaruju opštekorisne ciljeve odnosno interese.

Zadužbine i fondacije ostvaruju opštekoristan cilj iz člana 3. stav 1. Zakona o zadužbinama i fondacijama i kada je njihova aktivnost usmerena na određeni krug lica koja pripadaju određenoj profesiji, nacionalnoj, jezičkoj, kulturnoj i verskoj grupi, polu ili rodu, odnosno na lica koja žive na određenom području (član 3. stav 2. Zakona o zadužbinama i fondacijama).

Saglasno odredbi člana 45. stav 1. Zakona o zadužbinama i fondacijama, zadužbina osnovana radi ostvarivanja opštekorisnog cilja i fondacija mogu sticati prihode i neposrednim obavljanjem privredne delatnosti, pod sledećim uslovima: da je delatnost u vezi sa ciljevima zadužbine i fondacije; da je delatnost predviđena statutom; da se radi o sporednoj delatnosti zadužbine i fondacije; da je delatnost upisana u Registar.

Prema mišljenju Ministarstva kulture i informisanja Broj: 011-00-00083/2019-02 od 19. septembra 2019. godine, koje je dato po pitanju da li se ostvarivanjem opštekorisnog cilja u smislu odredaba zakona kojim su uređene zadužbine i fondacije smatraju aktivnosti usmerene na promociju preduzetništva: „…fondacija koja ima za cilj podsticaj preduzetništva, povećanje životnog standarda, zaposlenja i kao i drugi ciljevi navedeni u dopisu mogu se smatrati i tretirati kao „održivi razvoj“, i da se aktivnosti usmerene na promociju preduzetništva smatraju opštekorisnim ciljem, u smislu ovog zakona.“

Prema mišljenju Ministarstva kulture Broj: 011-00-00085/2019-02 od 21. oktobra 2019. godine, koje je dato po pitanju koje se odnosi na delatnosti pod šifrom 64.99 iz uredbe kojom je uređena klasifikacija delatnosti: „…neposredno obavljanje privredne delatnosti od strane fondacije pod uslovima definisanim u članu 45. Zakona o zadužbinama i fondacijama samo po sebi ne predstavlja opštekorisni cilj u smislu člana 3. ovog zakona. Naime, radi se o mogućnosti da fondacija neposrednim obavljanjem privredne delatnosti stekne dodatne prihode neophodne za ostvarivanje svojih opštekorisnih statutarnih ciljeva.“

Prema tome, na poklon primljeni gotov novac fondacija može ostvariti pravo na oslobođenje od poreza na poklon primenom člana 21. stav 1. tačka 5) Zakona, ako su ispunjeni svi sledeći uslovi:

– da je fondacija – poklonoprimac registrovana u skladu sa zakonom;

– da je fondacija – poklonoprimac osnovana radi ostvarivanja opštekorisnog cilja definisanog zakonom koji uređuje zadužbine i fondacije;

– da novac koji je fondacija primila na poklon služi isključivo za ostvarivanje opštekorisnih ciljeva radi kojih je ta fondacija osnovana.

Imajući u vidu navedeno mišljenje Ministarstva kulture i informisanja od 19. septembra 2019. godine, prema kome „…fondacija koja ima za cilj podsticaj preduzetništva, povećanje životnog standarda, zaposlenja i kao i drugi ciljevi navedeni u dopisu mogu se smatrati i tretirati kao „održivi razvoj“, i da se aktivnosti usmerene na promociju preduzetništva smatraju opštekorisnim ciljem, u smislu ovog zakona“, na poklon primljeni gotov novac koji po osnovu donacije primi fondacija osnovana na teritoriji Republike Srbije, radi ostvarivanja opštekorisnog cilja – podsticaja preduzetništva, povećanja životnog standarda, zaposlenja…, porez na poklon se ne plaća pod uslovom da toj fondaciji na poklon primljen novac služi isključivo za ostvarivanje opštekorisnog cilja radi kojeg je osnovana.

Ako fondacija na poklon primljeni novac ne koristi isključivo za ostvarivanje opštekorisnog cilja radi kojeg je osnovana, već ga koristi za obavljanje privredne delatnosti, što prema navedenom mišljenju Ministarstva kulture i informisanja od 21.10.2019. godine „samo po sebi ne predstavlja opštekorisni cilj u smislu člana 3. Zakona o zadužbinama i fondacijama“, mišljenja smo da nema osnova da na poklon primljeni novac fondacija ostvari poresko oslobođenje primenom odredbe člana 21. stav 1. tačka 5) Zakona, nezavisno od činjenice da je obavljanje te privredne delatnosti u vezi sa ciljevima konkretne fondacije i da se radi o njenoj sporednoj delatnosti.

Napominjemo da je poklonoprimac, što znači i fondacija kao poklonoprimac novca, obveznik poreza na nasleđe i poklon po tom osnovu, pa je dužna da podnese poresku prijavu za utvrđivanje poreza na nasleđe i poklon u roku od 30 dana od dana zaključenja konkretnog ugovora o donaciji. Naime, porez na nasleđe i poklon se utvrđuje rešenjem nadležnog poreskog organa, pa se i pravo na poresko oslobođenje (kada su za to ispunjeni zakonski uslovi) utvrđuje rešenjem tog organa. S tim u vezi, u postupku utvrđivanja poreza na nasleđe i poklon u svakom konkretnom slučaju (što znači i po osnovu ugovora o donaciji novca fondaciji radi podsticaja preduzetništva, povećanja životnog standarda, zaposlenja…) nadležni poreski organ utvrđuje činjenično stanje od uticaja na postojanje poreske obaveze, odnosno na ostvarivanje prava na poresko oslobođenje.“