Starosni penzioner obavlja poljoprivrednu delatnost

Nepostojanje obaveze obračunavanja i plaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje po osnovu obavljanja poljoprivredne delatnosti u slučaju kada fizičko lice – korisnik starosne penzije, tu delatnost obavlja kao nosilac komercijalno porodičnog poljoprivrednog gazdinstva

Kako fizičko lice korisnik starosne penzije obavlja poljoprivrednu delatnost kao fizičko lice nosilac komercijalnog porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, a kako nije obavezno osigurano lice po osnovu obavljanja poljoprivredne delatnosti, ne postoji obaveza obračunavanja i plaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje po tom osnovu

(Mišljenje Ministarstva finansija, br. 430-00-160/2019-04 od 16.8.2019. godine)

„Odredbom člana 31. stav 1. Zakona o porezu na dohodak građana,  propisano je da se prihodom od samostalne delatnosti smatra prihod ostvaren od privrednih delatnosti, uključujući i delatnosti poljoprivrede i šumarstva, pružanjem profesionalnih i drugih intelektualnih usluga, kao i prihod od drugih delatnosti, ukoliko se na taj prihod po ovom zakonu porez ne plaća po drugom osnovu.

Obveznik poreza na prihode od samostalne delatnosti je fizičko lice koje ostvaruje prihode obavljanjem delatnosti iz člana 31. Zakona (član 32. stav 1. Zakona).

Obveznikom u smislu stava 1. člana 32. Zakona, smatra se obveznik poreza po osnovu prihoda od poljoprivrede i šumarstva – fizičko lice koje je nosilac porodičnog poljoprivrednog gazdinstva upisano u registar poljoprivrednih gazdinstava u skladu sa propisima kojima se uređuje ta oblast, koje vodi poslovne knjige u skladu sa Zakonom i porez na prihode od samostalne delatnosti plaća na oporezivu dobit (dalje: preduzetnik poljoprivrednik), saglasno članu 32. stav 3. Zakona.

Odredbom člana 6. tačka 3) Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje propisano je da je osiguranik fizičko lice obavezno osigurano prema zakonima koji uređuju sistem obaveznog socijalnog osiguranja.

Kada osiguranik ostvaruje prihode po više različitih osnova (radni odnos, samostalna delatnost, ugovori i dr.), prema odredbi člana 12. stav 1. Zakona o doprinosima, doprinos za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje obračunava se i plaća po svim tim osnovima, do iznosa najviše godišnje osnovice doprinosa, u skladu sa ovim zakonom.

Izuzetno od odredbe stava 1. tog člana Zakona o doprinosima, obaveza obračunavanja i plaćanja doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje po osnovu zaposlenja, odnosno po osnovu samostalne delatnosti isključuje obavezu plaćanja doprinosa po osnovu poljoprivredne delatnosti (stav 2. član 12. Zakona o doprinosima).

Odredbom člana 68. stav 3. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Sl. glasnik RS“, br. 101/2010), koji je stupio na snagu 30. decembra 2010. godine, propisano je da osiguranici kojima prestane svojstvo osiguranika po osnovu zaposlenja, odnosno obavljanja samostalne delatnosti posle stupanja na snagu ovog zakona, a otpočnu da se bave poljoprivredom, obavezno su osigurani prema ovom zakonu, od dana početka obavljanja te delatnosti, ako nisu stariji od 65 (muškarac), odnosno 60 (žena) godina života.

U mišljenju Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, broj: 117-00-2432/2017-07 od 20. jula 2017. godine, koje se odnosi na obavezu osiguranja korisnika starosne penzije po osnovu osnivanja poljoprivrednog gazdinstva saglasno Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju, navodi se:

„Prema članu 13. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, osiguranici poljoprivrednici su lica koja se bave poljoprivrednom delatnošću kao nosioci porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, članovi porodičnog poljoprivrednog gazdinstva ili članovi mešovitog domaćinstva, ako nisu osiguranici zaposleni, osiguranici samostalnih delatnosti, korisnici penzije ili nisu na školovanju. Poljoprivrednim domaćinstvom, porodičnim poljoprivrednim gazdinstvom, odnosno mešovitim domaćinstvom, u smislu ovog zakona, smatra se zajednica života, privređivanja i trošenja prihoda, bez obzira na srodstvo između njihovih članova, na poljoprivrednom domaćinstvu, odnosno gazdinstvu sa najmanje 0,5 hektara poljoprivrednog zemljišta, odnosno sa manje od 0,5 hektara poljoprivrednog zemljišta, drugog zemljišta ili građevinske celine na kojem se obavlja stočarska, povrtarska ili vinogradarska proizvodnja, uzgoj ribe, gajenje pečuraka, puževa, pčela i drugi uzgoj ili gajenje.

Članom 14. stav 1. Zakona je propisano da se svojstvo osiguranika stiče danom početka a prestaje danom prestanka zaposlenja, obavljanja samostalne ili poljoprivredne delatnosti, odnosno obavljanja ugovornih poslova.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, svojstvo osiguranika poljoprivrednika može prestati i sa danom ispunjenja uslova za sticanje prava na penziju u skladu sa ovim zakonom, shodno članu 14. stav 6. Zakona.

Naime, imajući u vidu navedeno korisnik starosne penzije nije obavezno osigurano lice po osnovu obavljanja poljoprivredne delatnosti u smislu člana 13. Zakona.

Međutim, ukoliko se radi o korisniku starosne penzije koji je član ili osnivač privrednog društva u skladu sa zakonom koje je upisano u registar nadležne organizacije i koje se kroz delatnost društva bavi poljoprivredom, onda je to lice u obaveznom osiguranju kao osiguranik samostalne delatnosti u smislu člana 12. stav 1. tačka 2. Zakona.“

Prema odredbama člana 16. st. 1. i 2. Zakona o poljoprivredi i ruralnom razvoju („Sl. glasnik RS“, br. 41/2009, 10/2013 – dr. zakon i 101/2016) porodično poljoprivredno gazdinstvo jeste osnovni oblik organizovanja poljoprivredne proizvodnje, a u zavisnosti od svoje ekonomske snage porodično poljoprivredno gazdinstvo može biti:

1) komercijalno porodično poljoprivredno gazdinstvo;

2) nekomercijalno porodično poljoprivredno gazdinstvo.

Komercijalno porodično poljoprivredno gazdinstvo jeste ono poljoprivredno gazdinstvo koje je tržišno usmereno i koje može pod uslovima utvrđenim ovim zakonom ostvariti pravo na podsticaje iz člana 9. stav 1. tog zakona (stav 3. član 16. Zakona o poljoprivredi i ruralnom razvoju).

Nekomercijalno porodično poljoprivredno gazdinstvo jeste ono poljoprivredno gazdinstvo koje nije tržišno usmereno, a čiji je nosilac korisnik penzije ostvarene po osnovu poljoprivredne proizvodnje (stav 4. član 16. Zakona o poljoprivredi i ruralnom razvoju).

Saglasno navedenom, u slučaju kada fizičko lice korisnik starosne penzije obavlja poljoprivrednu delatnost – kao nosilac komercijalnog porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, prema navedenom mišljenju Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, to lice kao „korisnik starosne penzije nije obavezno osigurano lice po osnovu obavljanja poljoprivredne delatnosti u smislu člana 13. Zakona“ s tim da „ukoliko se radi o korisniku starosne penzije koji je član ili osnivač privrednog društva u skladu sa zakonom koje je upisano u registar nadležne organizacije i koje se kroz delatnost društva bavi poljoprivredom, onda je to lice u obaveznom osiguranju kao osiguranik samostalne delatnosti u smislu člana 12. stav 1. tačka 2. Zakona.“. Saglasno tome, kako fizičko lice korisnik starosne penzije obavlja poljoprivrednu delatnost kao fizičko lice nosilac komercijalnog porodičnog poljoprivrednog gazdinstva, a kako prema navedenom mišljenju Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja nije obavezno osigurano lice po osnovu obavljanja poljoprivredne delatnosti, ne postoji obaveza obračunavanja i plaćanja doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje po tom osnovu.

Napominjemo da je obveznik doprinosa osiguranik – fizičko lice obavezno osigurano prema zakonima koji uređuju sistem obaveznog socijalnog osiguranja.“