NOVINE KOJE DONOSE IZMENE ZAKONA O POREZU NA DOBIT PRAVNIH LICA

Najznačajnije novine Zakona o izmenama i dopunama Zakona o porezu na dobit pravnih lica, koji je objavljen u „Sl. glasniku RS“, br. 112/2015 od 30. decembra 2015. godine, a stupio na snagu 1. januara 2016. godine, se odnosi na usklađivanje rashoda u poreskom bilansu, koje će se primenjivati prilikom sastavljanja poreskog bilansa za 2016. godinu.

Na utvrđivanje, obračunavanje i plaćanje poreske obaveze za 2015. godinu primenjuju se odredbe Zakona o porezu na dobit pravnih lica („Službeni glasnik RS“, br. 25/2001, 80/2002, 80/2002 – dr. zakon, 43/2003, 84/2004, 18/2010, 101/2011, 119/2012, 47/2013, 108/2013, 68/2014 – dr. zakon, 142/2014 – dalje: Zakon pre izmena i dopuna).

* Bitna novina izmenjenog Zakona je proširenje predmeta oporezivanja porezom po odbitku. Porezom po odbitku (po stopi od 20%) osim dividendi, autorskih naknada, kamata i naknada po osnovu zakupa i podzakupa nepokretnosti i pokretnih stvari na teritoriji Republike, oporezivaće se i naknade po osnovu usluga koje se pružaju ili koriste, odnosno koje će biti pružene ili korišćene na teritoriji Republike (oporezovaće se one usluge koje se plaćaju po ispostavljenoj fakturi za izvršenu uslugu, tako i one koje se plaćaju avansno), ukoliko ugovorom o izbegavanju dvostrukog oporezivanja nije drukčije uređeno.
U sistem oporezivanja porezom po rešenju uveden je i prihod po osnovu autorskih naknada, kamata, naknada od zakupa i podzakupa nepokretnosti i pokretnih stvari na teritoriji Republike, kao i usluga (koje se pružaju ili koriste, odnosno koje će biti pružene ili korišćene na teritoriji Republike) koji nerezidentno pravno lice ostvari po osnovu namirenja potraživanja u postupku izvršenja, odnosno u svakom drugom postupku namirenja potraživanja, u skladu sa zakonom.
Ove novine počinju da se primenjuju od 1. marta 2016. godine.

* Posebno se naglašava da se nedobitnom organizacijom naročito smatra: ustanova čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave; politička organizacija; sindikalna organizacija; komora; crkva i verska zajednica; udruženje; fondacija i zadužbina.

Navedene organizacije se naročito smatraju nedobitnim organizacijama, međutim i druge organizacije mogu se smatrati nedobitnim ako nisu osnovane u cilju ostvarivanja dobiti, već radi ostvarivanja drugih ciljeva definisanih opštim aktom.
Napominjemo da nedobitna organizacija (kao i do sada) postaje obveznik poreza na dobit samo ako ostvari prihode sa tržišta, prodajom proizvoda ili vršenjem usluga uz naknadu.

Kod dela usklađivanja rashoda, novine su sledeće:

* Precizira se da se pod rashodima obveznika po osnovu izdataka za zaposlene koje se smatraju zaradom, uključujući i primanja na koja se ne plaća porez na zarade do iznosa propisanog tim zakonom, priznaju u poreskom periodu u kojem su isplaćeni (npr. jubilarne naknade, pokloni deci starosti do 15 godina povodom novogodišnjih i božićnih praznika, solidarne pomoći za slučaj bolesti i sl.).

* Propisuje se da se rashodi obveznika priznaju u poreskom bilansu i po osnovu davanja učinjenih ostalim pružaocima usluga socijalne zaštite, a ne samo ustanovama socijalne zaštite. Naime, Zakonom o socijalnoj zaštiti („Sl. glasnik RS“, br. 24/2011) uređeno je da delatnost u oblasti socijalne zaštite, odnosno pojedine usluge socijalne zaštite može, u skladu sa tim zakonom, pružati i udruženje, preduzetnik, privredno društvo i drugi oblik organizovanja utvrđen zakonom (član 17. stav 1. Zakona o socijalnoj zaštiti). Na ovaj način postiže se ravnopravniji poreski tretman izdataka učinjenih po osnovu socijalnih davanja.

Treba istaći značajne izmene člana 16. Zakona (koje se odnose na priznavanje rashoda po osnovu otpisa potraživanja), i to:
• Priznavanje otpisa vrednosti pojedinačnih potraživanja koja su obuhvaćena usvojenim unapred pripremljenim planom reorganizacije.
• Priznavanje otpisa vrednosti pojedinačnih nenaplativih potraživanja banke po osnovu kredita odobrenog kako pravnim, tako i fizičkim licima.
• Priznavanje otpisa vrednosti preostalog dela pojedinačnog potraživanja banke koji nije naplaćen iz sredstava ostvarenih prodajom nepokretnosti koja se sprovodi u skladu sa zakonom.
• Naknadno priznavanje rashoda po osnovu ispravke vrednosti pojedinačnih potraživanja u poreskom periodu u kojem su ispunjeni uslovi za otpis potraživanja.

Propisuje se da se priznaju rashodi po osnovu dugoročnih rezervisanja izvršenih u skladu sa relevantnim MRS (37), ali ne u poreskom periodu u kojem je rezervisanje izvršeno (i iskazano na teret rashoda), već u poreskom periodu u kojem su izmirene obaveze po osnovu kojih je rezervisanje izvršeno. Ako je obveznik (u 2016. godini) izvršio rezervisanje za sudske sporove, rashod koji je po tom osnovu evidentiran u poslovnim knjigama obveznika ne priznaje se u poreskom bilansu za 2016. godinu, ali se priznaje u godini (npr. 2017.) u kojoj je došlo do određenih isplata (po osnovu izvršenog rezervisanja), i to u visini isplaćenog iznosa. Ukoliko iznos rezervisanja nije u celosti iskorišćen, pa je, s tim u vezi, preostali deo ukinut u korist prihoda, tako evidentiran prihod ne uključuje se u osnovicu poreza na dobit (saglasno odredbi člana 25a stav 1. Zakona).

Značajne izmene Zakona odnose se na podsticaje kod ulaganja.

Izvršenim dopunama člana 50v, kao i brisanjem člana 50đ Zakona, stvoreni su uslovi za adekvatniju primenu člana 50a istog zakona (kojim su propisani uslovi koje obveznik treba da ispuni kako bi ostvario pravo na poreski podsticaj).
* Precizira se da obveznik koji koristi pravo na poreski podsticaj iz člana 50a Zakona gubi to pravo ukoliko smanji broj zaposlenih „tako da je prosečan broj zaposlenih, utvrđen na poslednji dan perioda za koji se podnosi poreska prijava manji od broja zaposlenih koje je obveznik imao u poreskom periodu u kojem je ispunio uslove za poreski podsticaj iz člana 50a ovog zakona“.
* U članu 50v Zakona dodat je stav 2. koji propisuje način na koji obveznik utvrđuje prosečan broj zaposlenih (broj zaposlenih na kraju svakog meseca u poreskom periodu se sabere i dobijeni zbir se podeli sa brojem meseci poreskog perioda).
* Članom 21. Zakona o izmenama i dopunama brisan je član 50đ Zakona, čime se postiže utvrđivanje procenta umanjenja obračunatog poreza po osnovu ulaganja u osnovna sredstva (u skladu sa članom 50a Zakona) u realnom iznosu.
Prema novom rešenju obveznik će procenat umanjenja obračunatog poreza utvrđivati isključivo u Obrascu SU na taj način što će sredstva stečena putem statusne promene iskazati kroz vrednost ukupnih osnovnih sredstava, što znači da će procenat umanjenja obračunatog poreza utvrđen na ovaj način biti korigovan po osnovu sredstava stečenih statusnom promenom (bez obaveze popunjavanja Obrasca SI).
* Za stečajne dužnike propisana je obaveza da obveznik – stečajni dužnik koji je prodat kao pravno lice, dužan je da podnese poresku prijavu, u roku od 15 dana od dana pravosnažnosti rešenja o obustavi stečajnog postupka. U poreskoj prijavi se daje procena prihoda, rashoda i dobiti za poreski period koji, za obveznika kome je rešenje o obustavi stečajnog postupka postalo pravosnažno do 15. u mesecu, započinje tim mesecom, a za obveznika kome je rešenje o obustavi stečajnog postupka postalo pravosnažno od 16. do kraja meseca, prvim narednim mesecom. U toj poreskoj prijavi obveznik obračunava i mesečni iznos akontacije poreza na dobit.